Suriyelilerin Sultanbeyli İlçesine Göçü

Sultanbeyli ilçesi, İstanbul’un 39 ilçesinden birisidir. Anadolu yakasında bulunan, 15 mahalleden oluşan ve 327.798 nüfusu olan Sultanbeyli, İstanbul’un 39 ilçesi içinde nüfus büyüklüğü itibari ile 14. sırada yer almaktadır. Sultanbeyli ilçesi 2012’den bu yana, İstanbul’a gelen Suriyeli mültecilerin yaşamlarını sürdürmek için tercih ettiği ilçelerden birisidir. Barındırdığı Suriyeli nüfus ve diğer göçmen grupların nüfusunu dikkate aldığımızda Anadolu yakasında en yoğun göçmen nüfusa ev sahipliği yapan ilçe konumundadır. 

Sultanbeyli ilçesinde dar gelirli kesimlerin yaşadığı ve ilçenin sosyo-ekonomik bakımdan düşük seviyede olması, geleneksel yaşam tarzının hala devam ediyor olması, komşuluk ilişkileri, yardımseverlik ve ekonomik sebepler (kira ücretlerinin düşük olması, kiralık ev sayısının fazla olması, ilçe içindeki ticari hayatın görece diğer ilçelere göre daha uygun fiyatlı olması vb.) ve Suriye toplum yapısına uygun muhafazakâr dinamiklerin baskın olması bu etmenlerin başında gelmektedir.

Suriyelilerin Sultanbeyli’ye göçünün başlangıcı 2013 yılıdır diyebiliriz. Bu dönemde yaklaşık olarak 10-15 aile Sultanbeyli’ye gelmiştir. İlerleyen süreçlerde Sultanbeyli’de mülteciler için uygun koşulların varlığı yoğun bir göç akımını da beraberinde getirecektir. Kente gelen ilk Suriyeli göçünü yerel halkın da özellikle dini benzerlik dinamiğiyle kolayca kabullenmesi ve benimsemesi Suriyelilerin ilçeye yönelmesinde oldukça etkilidir. Buna ek olarak 2014 yılının ikinci yarısından sonra Suriye’de yaşanan iç savaşın şiddetini arttırması, Suriye’deki çeşitli bölgeleri etkisi altına alması sebebiyle göç eden kişi sayısında ciddi bir artış yaşanmasına sebep olmuştur. Türkiye’ye güney sınırından giriş yapan pek çok Suriyeli’nin ikinci durağı daha önce Türkiye’ye gelen yakınlarının yaşamlarını sürdürdükleri büyük şehirler olmuştur. Bu göçün doğasında olan göç edilen yerin yeni göçler tercih edilmesi şeklinde açıklanabilir.

SUKOM verilerine göre Sultanbeyli ilçesinde Ocak 2020 itibarıyla 29.183 Suriyeli bulunmaktadır. Sultanbeyli, kendi nüfusuna göre %8,90 (29.183) mülteci nüfus barındırmaktadır. Bu sayı ile İstanbul’un 39 ilçesi içinde 9. en fazla mülteci barındıran, oransal olarak ise 5. sıradaki ilçe konumundadır.

İstanbul ortalamasının iki katı kadar mülteci barındıran Sultanbeyli, Anadolu yakasında en fazla mülteci bulunan ilçedir. Sultanbeyli’ye 2013’den itibaren gelmeye başlayan Suriyelilerin sayısal artışı asıl olarak 2014 ve 2015’de gerçekleşmiştir. Bu tarihlerde Suriye’deki yoğun çatışma ve iç savaş ortamının artması Türkiye’ye olan göç akımını da artırmıştır. Sultanbeyli’de bulunan Suriyeli mülteci nüfusunun % 6’sı 2013’de, % 42’si 2014’de, % 35’i 2015’de ve % 17’si 2016’da Sultanbeyli’ye gelmiştir. 2017’de Sultanbeyli’ye gelen Suriyeli sayısı 727 kişi olmuştur. Sultanbeyli ilçesinde kayıt altına alınan Suriyelilerin % 82’si doğrudan Sultanbeyli’de ilk kayıtlarını yaptırmıştır. Sultanbeyli’deki Suriyelilerin demografik özelliklerine bakıldığında, mültecilerin % 50’den fazlası 18 yaş altı iken, geri kalan kişilerin 18 yaş üstü kişilerden oluştuğu görülmektedir. Sultanbeyli’deki Suriyeli nüfus içinde % 53 Erkek, % 47 Kadın nüfusu ve yine % 85’in Halep’ten geliyor olması da dikkat çekici diğer verilerdir. Sultanbeyli’de toplam Suriyeli hane/aile sayısı 5.995 olarak tespit edilmiştir. Ailelerin ortalama nüfus büyüklüğü ise 5.18’dir.

Sultanbeyli ilçesinde Suriyeli mültecilere yönelik pek çok proje ve çalışma gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmaların sonuçlarını ve genel değerlendirmeleri göz önüne aldığımızda aslında Sultanbeyli’nin neden bu kadar yoğun nüfusa sahip olduğunu anlayabiliriz. Suriyeli mülteciler Sultanbeyli’yi çoğunlukla Sultanbeyli’de yaşayan veya Sultanbeyli’yle temasları olan diğer Suriyeli arkadaş ve akrabaları aracılığıyla öğreniyorlar. Sultanbeyli’de diğer bölgelere kıyasla kendilerini güvende hissettikleri bir ortam ve istikrar olduğunu belirtiyorlar.

“İlk yıllarda Türk vatandaşları bile ihtiyacı olan Suriyelileri Sultanbeyli’ye götürüyorlardı. İstanbul otogarına vardığımız zaman burada ulaşacağımız kimsemiz yoktu. Taksi şoförüne burada kimsemiz olmadığını söyledik, birbirleriyle konuştular, sonra bize Sultanbeyli’den bahsettiler. Sultanbeyli’nin bir yer değil, bir insan olduğunu düşündük. Sonra Sultanbeyli’deki kişileri çağırdılar ve o kişiler geldi, dördümüzü de boş bir apartmana götürdüler. Buradaki herkes bize “onlar muhacir” diyerek yardım ediyordu. Bu olay 2014 yılında gerçekleşti.” (Reslog Projesi Odak grup notlarından, bir katılımcı)

“…çünkü Sultanbeyli’deki yaşam, İstanbul’da Dudullu ve Pendik gibi diğer yerlere kıyasla çok fazla iş imkanı olmamasına rağmen Suriye geleneklerine ve kültürüne benzemektedir.” (Reslog Projesi Odak grup notlarından, bir katılımcı)

“Genel olarak, Sultanbeyli’nin Suriyelilerin İstanbul’da yaşaması için en iyi seçeneklerden biri olduğu ve Sultanbeyli’deki yaşamlarının genellikle sakin, huzurlu ve güvenli olduğu konusunda hemfikirler.” (Görüşmecinin notları)