Benim Adım Mülteci Değil: Zorlu Yolculuğa Hazırlık

 “Benim Adım Mülteci Değil” adlı öykü kitabı, savaş nedeniyle yaşadıkları şehirden ayrılmak zorunda kalan anne ile çocuğunun göç yolculuğu hakkındadır. Kitabın yazarı ve çizeri olan Kate Milner, bu öyküyle Victoria & Albert Müzesi’nin İllüstrasyon Ödülü’ne layık görülmüştür. Yazar, Central St. Martin’de İllüstrasyon Bölümü okumuş ve Anglia Ruskin’ de Çocuk Kitapları İllüstrasyonu alanında Yüksek Lisans yapmıştır.

“Annem, ‘yaşadığımız şehirden ayrılmak zorundayız’ dedi, bizim için artık güvenli değilmiş.”

Kitap, annenin çocuğuna şehirden ayrılmak zorunda olduklarını açıklamasıyla başlar; yaşadıkları şehrin güvenli olmadığını söyler. Anne ve çocuk artık çöplerin toplanmadığı, suların akmadığı bir şehirdedirler. Artık ayrılık zamanı gelmiştir. Hikâye annenin çocuğunu karşısına alarak yolculuklarında nelerle karşılaşabileceklerini anlatmasıyla devam eder.

“Bütün arkadaşlarımıza veda etmek zorundayız. Yanına kendi çantanı alabilirsin, ama unutma yalnızca taşıyabileceğin kadarını doldurmalısın.”

Çocuk; yanında annesi, taşıyabildiği bir çantası, oyuncak ayısı ve aklında sorularla bizi bir göç yolculuğuna çıkarır.  Yürüyeceklerini, bekleyeceklerini, yorulacaklarını, farklı diller duyacaklarını ve o dili konuşan insanlarla anlaşmaya çalışacaklarını, tuhaf yerlerde uyuyacaklarını, yalnız kalacaklarını ama sonunda güvenli bir yere ulaşacaklarını anlatır.

Kitabın çocuk karakteri, hikâye boyunca sorduğu sorularla okurun çocuğun yerine geçmesini sağlar. Son bölümde ise çocuk ve annesi yeni bir ülkeye gelir. Bu yeni ülkede farklı yemekler, farklı dilde konuşan arkadaşları ve anne-çocuğun güvenli bir alanları vardır.

Ölüm ve ayrılık gibi zor konuları konuşmak kaygı verici olduğu için yetişkinler, çoğu zaman yaşanan veya yaşanacak acı verici olaylar hakkında düşünmek ve konuşmak istemeyebilirler. Savaş nedeniyle göç etmek, zorlu ve belirsiz bir süreçtir. Çocuklar için belirsiz olan, anlamlandırılamayan olaylar çocukta yoğun kaygı oluşturabilir. Herman’ın da dediği gibi “Travmatik yaşantılar bireyin olağan kontrol sağlama, bağlanma ve anlamlandırma becerilerini sarsar.” (Herman, 2007). Annenin çocukla birlikte belirsizliği hayal edip çerçevelendirmesi çocuktaki kaygıyı azaltacak ve diğer duygulara kitaptaki gibi yer açacaktır. Ayrıca, travmatik kayıp yaşantılarıyla ilgili düşüncelerini dışa vuramayan, konuşamayan ebeveynlerin çocukları stresli durumlarda ebeveynleriyle ayrılma ve yeniden birleşme ile baş etmek için tutarlı bir bağlanma stratejisi geliştirmede yetersiz kalırlar  (Dan Bar-On, 1998).

Kitapta bulunan görseller; merak, sıkıntı, güvenli-güvensiz hissetme, kafa karışıklığı, yorgunluk, sevgi, merhamet, korku, veda, üzgün olma gibi birçok duygu durumunu resmetmiştir. Bu sayede kitap, çocukların benzer durumlarda ne hissedeceğini keşfetmesini sağlamaya yardımcı olmaktadır.

Bu kitap, öğretim programlarıyla ilişkilendirildiği için ilkokullarda kullanılabilir. Kitap; uyum, mültecilik, göç, empati, duygular, iletişim becerileri, hak ve özgürlükler temalarının işlenebilmesi açısından uygundur.

Kitabı yayınlayan Arden Yayıncılık internet sitesinde kitapla ilgili bir alıştırma kitapçığı yayınlamıştır. Aileler ve öğretmenler çocuklarla birlikte kitabı okuduktan sonra, kitaptan yola çıkarak hazırlanan alıştırmaları yapabilirler. https://ardenyayin.com.tr/wp-content/uploads/2020/10/Multeci-Alistirmalari.pdf adresinde bulunan alıştırma kitapçığına ücretsiz bir şekilde ulaşılabilir.

Zehra Şeyma MARAŞ
Psikolojik Danışman
Maltepe Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik lisans mezunu, Beykent Üniversitesi Klinik Psikoloji yüksek lisans mezunu olan Zehra Şeyma Maraş, 2018 yılından bu yana Mülteciler Derneği’nde çalışmalarına devam etmektedir.

Kaynaklar:

  • Arden Yayıncılık. (tarih yok). Benim adım mülteci değil. haziran 27, 2021 tarihinde Arden yayın: https://ardenyayin.com.tr/kitaplarimiz/benim-adim-multeci-degil/ adresinden alındı

  • Dan Bar-On, J. E. (1998). Multigenerational perspectives on coping with the holocaust experience: An attachment perspective for understanding the developmental sequelae of trauma across generations. International Journal of Behavioral Development., 315–338.

  • Herman, J. L. (2007). Travma ve İyileşme. İstanbul: Literatür Yayıncılık Dağıtım.

  • Kardaş, R. G., & Çetin, K. A. (tarih yok). Benim Adım Mülteci Değil. haziran 30, 2021 tarihinde Çocuklar Okuyor: http://cocuklarokuyor.net/benim-adim-multeci-degil/ adresinden alındı

  • Milner, K. (2019). Benim Adım Mülteci Değil. (A. Turhan, Çev.) İstanbul: Arden Yayıncılık.